سرویس دوره ‌ای یو پی اس چیست؟

با توجه به توسعه فناوری‌های مختلف در تجهیزات، نگهداری و تعمیر دستگاه‌ها اهمیت زیادی پیدا کرده است. هر نوع دستگاه الکتریکی با هر عملکردی که دارد، باید مورد بازرسی و محافظت قرار بگیرد. دستگاه یو پی اس هم از این قاعده مستثنی نیست. اما اساسا منظور از سرویس دوره ای یو پی اس چیست؟ این سرویس‌ها چه مزایایی برای دستگاه و تجهیزات یو پی اس دارند؟ در مطلب پیش‌رو به طور مفصل به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.

یو پی اس چیست؟

قبل از پرداختن به موضوع سرویس دوره ای یو پی اس، بهتر است با این مفهوم بیشتر آشنا شوید. یو پی اس نوعی دستگاه الکترونیکی است که انرژی را به طور پیوسته برای دستگاه‌های مصرف‌کننده تامین می‌کند. این دستگاه، انرژی دستگاه‌های مصرف‌کننده که حساسیت بالایی در برابر اختلالات موجود در شبکه و قطع برق دارند، تامین می‌کند. برخی از مشکلات ایجاد شده روی شبکه‌های برقی عبارتند از تغییر فرکانس، افزایش یا کاهش ناگهانی ولتاژ، اعوجاج‌های لحظه‌ای و … .

یو پی اس با توجه به حساسیت بالایی که دارد در دسته تجهیزات حیاتی مخابراتی، مجموعه‌های کامپیوتری، ابزار دقیق، بیمارستانی، آزمایشگاهی و … قرار می‌گیرد. به همین دلیل سرویس دوره ای یو پی اس هم ضروری است. دستگاه یو پی اس از وسیله‌های ضروری کامپیوتر هم حساب می‌شود. اگر اختلالی در برق شهری وجود داشته باشد، بخش کنترل کامپیوتر با تولید پالس، مشکل را برطرف می‌کند. در واقع اطلاعات موجود در حافظه RAM از بین می‌رود. همین کارکرد در مورد سایر سیستم‌های حساس اطلاعات یا مخابراتی هم صدق می‌کند.

به طور کلی دستگاه یو پی اس، انرژی DC را به AC تبدیل می‌کند. این دستگاه‌ها با ابعاد کوچک و بدون ایجاد آلودگی، از اختلالات برق جلوگیری می‌کنند. در واقع یو پی اس جایگزین ژنراتورهای AC می‌شود. برای افزایش مدت زمان برق‌دهی در یو پی اس‌ها از باتری استفاده می‌کنند.

منظور از سرویس دوره ‌ای یو پی اس چیست؟

به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و اقدامات هماهنگ و دوره‌ای، برای رسیدگی به وضعیت تجهیزات یو پی اس گفته می‌شود. این اقدامات شامل بررسی وضعیت موجود، به‌روز رسانی و حفظ تجهیزات در شرایط مطلوب است. اما این اقدامات برای چه اهدافی انجام می‌شوند؟

انجام سرویس دوره‌ای، باعث افزایش بهره‌وری تجهیزات می‌شود. از طرف دیگر به کاهش فرسایش و استهلاک تجهیزات هم کمک زیادی می‌کند. به این ترتیب هزینه‌های خرید یا تعمیر قطعات تجهیزات به حداقل خواهد رسید.

بررسی ضرورت و اهمیت سرویس دوره ای یو پی اس

چرا باید این سرویس‌های دوره‌ای به صورت منظم انجام شوند؟ به طور کلی تعمیر و نگهداری UPS به افزایش عمر مفید باتری کمک زیادی می‌کند. از طرف دیگر باعث حفظ یکپارچگی سیستم خواهد شد. همانطور که اشاره شد، این دستگاه از تجهیزات الکتریکی در برابر آسیب‌های احتمالی محافظت می‌کند. در واقع سیستم یو پی اس را می‌توان اولین لایه دفاعی در برابر تغییرات و نوسانات برق دانست.

حفظ ایمنی دستگاه‌های الکترونیکی در برابر آسیب‌های احتمالی ضروری است. اگر این محافظت به خوبی صورت نگیرد، هزینه‌های زیادی به مجموعه تحمیل خواهد شد. با سرویس دوره ای یو پی اس به صورت منظم، می‌توان از خرابی‌های احتمالی جلوگیری کرد. به همین دلیل باید یک برنامه منظم برای نگهداری از یو پی اس تنظیم شود. این برنامه در بازه‌های زمانی مختلف سه ماهه، شش ماهه، یک ساله و … خواهد بود. در صورتی که سرویس‌های دوره‌ای به شکل صحیح انجام نشود، ممکن است خسارات سنگینی به دستگاه‌ها وارد شود. حین سرویس یو پی اس، ممکن است نیاز به خاموش کردن سیستم هم وجود داشته باشد.

استفاده از سرویس دوره ای یو پی اس چه مزایایی دارد؟

اولین و مهم‌ترین مزیتی که این سرویس دارد، افزایش حداکثری عمر مفید دستگاه‌ها و تجهیزات یو پی اس است؛ به‌خصوص باتری یو پی اس که نقش مهمی در عملکرد دستگاه دارد. توجه به سرویس دوره‌ای، باعث افزایش قابلیت اطمینان و کارایی یو پی اس و در نهایت سایر دستگاه‌ها و تجهیزات الکترونیکی می‌شود. برخی از مهم‌ترین مزایای سرویس دوره ای یو پی اس عبارتند از:

• ایجاد نظم و انضباط در فعالیت‌ها
• کاهش هزینه تعمیرات
• استفاده بهینه از قطعات یدکی
• افزایش کیفیت راهبری
• زمان‌سنجی و روش‌سنجی بهینه
• جلوگیری از فراموشی تعمیرات مهم
• افزایش بهره‌وری

انواع بازرسی‌ها برای تشخیص زمان مناسب سرویس دوره ای یو پی اس

برای تشخیص زمان نگهداری و سرویس یو پی اس، بازرسی‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند. این دو نوع بازرسی را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

1. بازرسی اصلی

مدت زمان این نوع بازرسی بستگی به ابعاد سیستم دارد. برای سیستم‌های کوچک، حداقل سالیانه یک بار باید بازرسی اصلی انجام شود. این زمان برای سیستم‌های متوسط یو پی اس به دو بار در سال تغییر می‌کند. این بازرسی باید با شناسایی، برنامه‌ریزی و اصلاح مشکلات و آسیب‌های احتمالی صورت بگیرد. البته بازرسی اصلی قبل از عملیات اصلی انجام می‌شود. نکته مهم در بازرسی‌های اصلی سرویس دوره ای یو پی اس، توجه به توصیه‌های سازنده است.

2. بازرسی سیستم جزئی

یکی دیگر از انواع بازرسی‌هاست که زمان خاص خود را دارد. بازرسی سیستم جزئی معمولا 5 ماه بعد از بازرسی اصلی انجام می‌شود. البته این زمان ممکن است تغییراتی داشته باشد.

معرفی مهم‌ترین شرایط نگهداری از یو پی اس

در سرویس دوره ای یو پی اس، باید به برخی شرایط مهم توجه شود. کنترل این شرایط برای بهروه‌وری حداکثری ضروری است. برخی از مهم‌ترین مواردی که باید در سرویس دوره‌ای کنترل شوند، عبارتند از:

• کنترل دمای محیط باتری یو پی اس
• تست ولتاژ باتری‌های متصل به دستگاه یو پی اس
• کنترل دمای دقیق محیط و محل قرارگیری یو پی اس
• کنترل باتری‌های متصل به دستگاه یو پی اس
• کنترل آمپر و ولتاژ ورودی و خروجی دستگاه یو پی اس
• گردگیری و تمیز کردن فن و برد دستگاه یو پی اس
• کنترل ارت متصل به دستگاه یو پی اس
• کنترل توان مصرفی هنگام سرویس دوره ای یو پی اس
• تشخیص عمر مفید باتری در زمان نگهداری و سرویس

معرفی مراحل 6 گانه خدمات سرویس و نگهداری یو پی اس

انجام سرویس دوره ای یو پی اس، مراحل خاص خود را دارد. این مراحل باید به صورت منظم و صحیح انجام شوند. در ادامه به تشریح این مراحل می‌پردازیم.

1. بررسی وضعیت کلی برق شهر

در اولین قدم، کارشناسان سرویس یو پی اس باید برق ورودی شهر را مورد بررسی قرار دهند. این بررسی‌ها شامل اندازه‌گیری مقدار ولتاژ و جریان هر فاز، نحوه تقسیم بار سه فاز، وضعیت سیستم ارت و نوسانات برق می‌شود. کلیه موارد لازم باید بعد از بررسی به صورت مکتوب بایگانی شوند.

2. بررسی وضعیت یو پی اس

در این حالت هم باید برخی از موارد مهم، مورد بررسی قرار بگیرند که این موارد به شرح زیر هستند:

• بررسی وضعیت کلی دستگاه در حالت اینورتر
• بررسی وضعیت کلی یو پی اس در حالت برق شهری
• بررسی عملکرد فن و کالیبراسیون بردها
• بررسی شکل موج خروجی
• بررسی وضعیت پتانسیومترها و کالیبراسیون هرکدام از آنها
• بررسی تمیز بودن سیستم از نظر گردوغبار

3. بررسی وضعیت باتری UPS

باتری یو پی اس به بازدید و سرویس با دوره‌های زمانی مشخص نیاز دارد. البته این سرویس و بررسی باتری، باید با برنامه‌ریزی انجام شود. به طور کلی بررسی وضعیت باتری یو پی اس به شرح زیر است:

• باید سیکل کامل شارژ و دشارژ باتری مشخص شود.
• در بهترین حالت، باید باتری‌ها در وضعیت شارژ یکسان باشند. کارشناس فنی در سرویس دوره ای یو پی اس، اقدام به شماره‌گذاری باتری‌ها می‌کند. همچنین ولتاژ باتری‌ها باید اندازه‌گیری شود. در این مرحله باتری‌هایی که دارای افت ولتاژ هستند، علامت‌گذاری می‌شوند.
• هر کدام از باتری‌هایی که در مرحله قبل علامت‌گذاری شده‌اند، بعد از انجام هماهنگی‌های لازم تعویض می‌شوند. در این حالت باید مجددا تست عیب‌یابی باتری تکرار شود.
• در نهایت باید اتصالات باتری از نظر استحکام مورد بررسی قرار بگیرند. همچنین باید سر باتری‌ها به طور کامل چکاپ شوند تا مشکلی به وجود نیاید.

4. بررسی وضعیت سیم‌کشی خروجی یو پی اس و بار مصرفی

در این مرحله وضعیت سیم‌کشی خروجی از نظر مجزا بودن مورد بررسی قرار می‌گیرد. البته منظور از مجزا بودن، نسبت به برق شهر است. در واقع سیم‌کشی باید نسبت به فاز و نول برق شهر ایزوله شود. همچنین مقدار بار مصرفی نسبت به توان خروجی بررسی می‌شود. در این حالت نوع، بار و تعداد مصرفی را مشخص می‌کنند.

در این مرحله از سرویس دوره ای یو پی اس، پرینترهای لیزری، پول‌شمار، بخاری برقی، دستگاه فتوکپی و … از مدار خروجی یو پی اس خارج می‌شوند. دلیل این امر، داشتن بار سلفی توسط این دستگاه‌هاست.

5. بررسی محل قرار گرفتن یو پی اس

برای محل قرارگیری UPS، باید دقت و حساسیت زیادی به خرج داده شود. چرا که نباید هیچگونه گرد و خاکی در این محل وجود داشته باشد. همچنین باید از هواکش و دمای مناسب و متعادل برخوردار باشد. فضای اطراف یو پی اس باید به اندازه 10 سانتی‌متر خالی شود. باید توجه داشت که هوای محل قرارگیری یو پی اس، نباید بیش از حد مرطوب باشد.

6. برگه فرم بازدید سیستم یو پی اس و برق

در پایان سرویس دوره ای یو پی اس، باید فرم، تحت عنوان فرم بازدید به مسئول مربوطه تحویل داده شود. در این فرم، تعداد، ولتاژ، مدل، برند، وضعیت شارژر، وضعیت باتری‌ها، بار مصرفی و ارت قید می‌شوند. همچنین مشکلات موجود در برق ورودی یا سیم‌کشی و … در این فرم درج خواهند شد. در نهایت هم برچسب‌هایی روی هر یو پی اس با شماره سرویس مخصوص نصب می‌شود. با استفاده از این برچسب که شناسه دستگاه محسوب می‌شود، می‌توان به پرونده آن مراجعه و اطلاعات لازم را کسب کرد.

چرا باتری یو پی اس خراب می‌شود؟

ممکن است کارشناسان در طول سرویس دوره ای یو پی اس با خرابی باتری مواجه شوند. خرابی باتری یو پی اس دلایل مختلفی دارد. وقتی فرایند شارژ و دشارژ بیشتر می‌شود، ریزش مواد فعال صفحات در اثر انبساط و انقباض هم بیشتر خواهد شد. همین موضوع باعث افزایش سن باتری می‌شود. دشارژ عمیق، باعث سرعت بخشیدن به گرما و لرزش مراحل تخریب باتری خواهد شد. همین موضوع به تشکیل رسوب و اتصال کوتاه کمک می‌کند.

یکی دیگر از دلایل مهم خرابی باتری یو پی اس، سولفاته‌شدن آنهاست. وقتی باتری برای مدت زیادی در انبار می‌ماند، سولفات سرب باعث سختی صفحات شده و توان شارژ باتری را کاهش می‌دهد. به این ترتیب ممکن است باتری توان تحمل دشارژ را هم نداشته باشد و در نهایت از کار بیفتد.

میزان دمای محیط هم تاثیر زیادی روی عمر مفید باتری یو پی اس دارد. در محیط گرم، طول عمر باتری یو پی اس تا 50% کمتر می‌شود. بهترین دما برای نگهداری از باتری یو پی اس، بین 20 تا 30 درجه سانتی‌گراد است. برخی دیگر از دلایل مهم خرابی باتری UPS عبارتند از:

• شکستگی جعبه
• کاهش الکترولیت
• شل شدن تسمه دینام
• خوردگی کابل باتری
• خوردگی سر باتری
• شل شدن بست‌های نگهدارنده باتری

بررسی دستورالعمل نگهداری از یو پی اس

به طور کلی دستورالعمل‌ها، مجموعه‌ای از فعالیت‌های مشخص و معین هستند که باید توسط کارشناسان یا کاربران رعایت شوند. تعمیر یا نگهداری از یو پی اس به دو دسته پیشگیرانه و اصلاحی تقسیم می‌شود. با این اوصاف دستورالعمل نگهداری از یو پی اس در دسته پیشگیرانه قرار می‌گیرد. در این دستورالعمل، فهرستی از برنامه‌های مختلف قرار داده شده است. این روش پیشگیرانه، برای کاهش هزینه‌های ناشی از تعمیر یا تعویض قطعات انجام می‌شود.

استفاده از دستورالعمل نگهداری از UPS به شکل صحیح، باعث افزایش عمر دستگاه خواهد شد. دستورالعمل یو پی اس، برای همه این دستگاه‌ها یکسان است. البته باید در کنار این دستورالعمل از دانش و تجربه تکنسین هم استفاده شود. به این ترتیب بهترین نتیجه حاصل خواهد شد.

یکی از مهم‌ترین نکات سرویس دوره ای یو پی اس و دستورالعمل آن، نگهداری و افزایش طول عمر باتری است. در صورت رعایت دقیق دستورالعمل‌ها، طول عمر باتری هم افزایش پیدا می‌کند. اغلب تجهیزات الکترونیکی، برای نگهداری پیشگیرانه به خاموشی نیاز دارند. این کار باعث افزایش طول عمر آنها خواهد شد.

معرفی عوامل موثر بر عمر مفید یو پی اس

به طور کلی و با توجه به استانداردهای موجود، عمر مفید یو پی اس را 10 سال تخمین می‌زنند. با انجام سرویس دوره ای یو پی اس، می‌توان این زمان را افزایش داد. رعایت اصول زیر در افزایش طول عمر یو پی اس موثر است:

• انجام سرویس‌های لازم در زمان مناسب
• دقت در خرید و استفاده از لوازم جانبی مناسب
• سنجش کیفیت قطعات مصرفی یو پی اس
• فراهم کردن شرایط محیطی مناسب
• قرار ندادن بیش از حد یو پی اس در انبار
• انجام سرویس دوره ای یو پی اس توسط متخصصان
• توجه به برند و شرکت تولید یو پی اس

نکته مهم در عوامل موثر بر افزایش طول عمر یو پی اس، انجام به موقع سرویس‌ها و البته کمک گرفتن از کارشناسان و متخصصان این حوزه است. اگر این اصول به درستی و با دقت انجام شوند، عمر مفید یو پی اس تا 20 سال هم افزایش پیدا خواهد کرد. در غیر این صورت عمر مفید یو پی اس به زیر 10 سال خواهد رسید.

معرفی بخش‌های مختلف سرویس دوره ای یو پی اس

وقتی تعمیرکار یا تکنسین شروع به انجام سرویس‌های لازم یو پی اس می‌کند، نیازی نیست تمام تجهیزات و بخش‌های مختلف این دستگاه را بررسی کند. به طور کلی 3 بخش اصلی یو پی اس، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

1. سرویس باتری

همانطور که می‌دانید، باتری در هر دستگاهی اهمیت خاص خود را دارد. یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که در سرویس دوره ای یو پی اس مورد بررسی قرار می‌گیرد، باتری است. به طور متوسط باتری یو پی اس، هر 3 تا 5 سال باید تعویض شود. این زمان با توجه به شرایط محیطی، میزان بار وارده و … تغییر می‌کند. قرار گرفتن شرایط در حالت بحرانی، باعث کاهش طول عمر باتری خواهد شد.

2. سرویس فن

فن دستگاه بعد از مدت زمان مشخصی، ممکن است دچار خرابی شود. بعضی از یو پی اس‌ها، دارای هشداردهنده برای استفاده بیش از حد یا وجود نقص در فن هستند. البته خرابی فن یو پی اس نشانه‌های دیگری  از جمله تغییر صدا را هم دارد.

3. سرویس خازن

خازن وظیفه حذف نوسانات در ولتاژ را برعهده دارد. به همین دلیل باید در سرویس دروه ای یو پی اس مورد بررسی قرار بگیرد. به طور کلی طول عمر مفید خازن، بین 5 تا 7 سال است. خازن‌های چندگانه که در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، جریان نامتعارف را تشخیص می‌دهند. برای تشخیص خرابی خازن‌ها، می‌توان از اسکن حرارتی هم استفاده کرد.

چگونه طول عمر دستگاه یو پی اس را افزایش دهیم؟

همانطور که اشاره شد، یو پی اس هم دارای عمر مفید مشخصی است. البته منظور از عمر مفید در حالتی است که دستگاه شرایط بهینه را تجربه می‌کند. با این وجود، می‌توان طول عمر دستگاه را افزایش داد. در ادامه به معرفی راهکارهای افزایش عمر مفید یو پی اس می‌پردازیم:

• انتخاب دستگاه یو پی اس با توان مناسب: توان دستگاه باید با توجه به توان مصرفی تجهیزات محاسبه شود. اگر توان یو پی اس، بیشتر از تجهیزات موجود باشد، عمر مفید دستگاه هم بیشتر خواهد شد.
• تغییرات بار وارده به دستگاه: میزان باری که به دستگاه وارد می‌شود، باید به صورت دقیق محاسبه شود.
• شرایط محیطی مناسب: هر چقدر محیطی که یو پی اس در آن قرار دارد از نظر رطوبت، دما و تهویه مناسب باشد، عمر مفید دستگاه هم بیشتر خواهد شد.
• انتخاب نوع مناسب: اگر امکان انتخاب نوع لاین اینتراکتیو و آفلاین باشد، عمر مفید دستگاه هم افزایش پیدا خواهد کرد. چرا که یو پی اس آنلاین به صورت مداوم کار می‌کند که این کار عمر آن را کاهش می‌دهد.
• سرویس دوره ای یو پی اس: از مهم‌ترین مواردی که روی عمر مفید دستگاه یو پی اس تاثیر می‌گذارد، می‌توان به بررسی و سرویس دوره‌ای اشاره کرد. اگر سرویس‌ها به صورت مرتب و در بازه‌های زمانی مشخص انجام شوند، عمر مفید دستگاه هم افزایش پیدا خواهد کرد.

نکات و توصیه‌های مهم سرویس و نگهداری یو پی اس

برای انجام سرویس دوره ای یو پی اس به بهترین شکل، باید برخی نکات مهم رعایت شود. در ادامه به تشریح این نکات می‌پردازیم:

• توجه به دمای محیط از اهمیت زیادی برای دستگاه و باتری برخوردار است. باتری‌ها به حرارت حساسیت نشان می‌دهند. هر چقدر باتری گرم‌تر باشد، توان الکتریکی و عمر آن هم کمتر می‌شود. به طور کلی هر 1 درجه افزایش دمای محیط، برابر است با 10 درصد کاهش عمر مفید باتری‌.
• یو پی اس نباید در محیطی با گرد و غبار زیاد نصب شود. محیط قرارگیری یو پی اس باید عاری از گرد و غبار و تابش مستقیم نور خورشید باشد. در غیر این صورت تجهیزات یو پی اس دچار آسیب می‌شوند و عمر مفید آنها هم کاهش پیدا می‌کند.
• بهتر است یک چک لیست نگهداری یا سرویس دوره ای یو پی اس تهیه شود. تهیه چک لیست نقش مهمی در بهبود ارائه خدمات دارد. بهبود ارائه خدمات یا سرویس‌ها هم باعث افزایش عمر مفید یو پی اس خواهد شد. اگر سرویس یو پی اس به صورت اصولی و با رعایت استانداردها و اصول لازم انجام شود، دستگاه راندمان کاری بهتری هم خواهد داشت.

کلام پایانی

یو پی اس دستگاهی است که برای تامین انرژی دستگاه‌های مصرف‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از این دستگاه‌ها و تجهیزات در برابر نوسانات برقی و سایر آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کند. برای نگهداری و افزایش عمر یو پی اس، انجام سرویس‌های دوره‌ای ضروری است. سرویس دوره ای یو پی اس، باید به صورت منظم و در بازه‌های زمانی مشخص انجام شود. این سرویس‌ها شرایط و مراحل خاص خود را دارند که باید توسط تکنسین‌ها یا متخصصان انجام شود.

اگر دستورالعمل‌ها و بازرسی‌های یو پی اس به صورت منظم و دقیق انجام شوند، عمر مفید دستگاه هم افزایش پیدا می‌کند. یکی از بخش‌های مهم دستگاه یو پی اس، باتری آن است. اگر باتری در شرایط مناسب نگهداری شود، عمر مفید آن هم بیشتر خواهد شد. به طور کلی باتری نقش مهمی را در افزایش راندمان یو پی اس دارد. به همین دلیل باید شرایط برای بهبود آن مهیا شود.